Uslovi za odlazak u penziju u 2023. godini

Uslovi za odlazak u starosnu penziju i prevremenu starosnu penziju propisani su Zakonom o penzijskom i invalidskom osiguranju. Pored opštih uslova za sticanje prava na starosnu penziju, koji su isti za sve osiguranike, postoje posebni uslovi koji se odnose samo na žene.

Kod žena se uslovi za odlazak u starosnu penziju postepeno pooštravaju svake godine da bi se konačno 2032. godine u potpunosti izjednačili sa uslovima koji važe za muškarce.

Opšti uslovi za sticanje prava na starosnu penziju

Kada je u pitanju starosna penzija, opšti uslovi koji važe i za žene i za muškarce jesu alternativno određeni:

1) navršenih 65 godina života i najmanje 15 godina staža osiguranja

ili

2) navršenih 45 godina staža osiguranja.

U pogledu prvog uslova za sticanje prava na starosnu penziju, potrebno je da oba uslova budu kumulativno ispunjena. To znači da je potrebno da osiguranik ispunjava i uslov u pogledu godina života (65 godina) i uslov u pogledu godina staža osiguranja (najmanje 15 godina). Minimalni uslov za sticanje prava na starosnu penziju u pogledu staža osiguranja jeste 15 godina staža osiguranja.

Preduslov da bi se neko vreme utvrdilo kao staž osiguranja, jeste da je lice bilo prijavljeno na osiguranje i da su za to vreme uplaćeni doprinosi za penzijsko i invalidsko osiguranje.

Izuzetak od opšte starosne granice koji važi samo za žene

Izuzetak u odnosu na opštu starosnu granicu (navršenih 65 godina života) odnosi se na osiguranike žene koje su navršile najmanje 15 godina staža osiguranja, i koje stiču pravo na starosnu penziju kad navrše:

• u 2023. godini, 63 godine i šest meseci života;
• u 2024. godini, 63 godine i osam meseci života;
• u 2025. godini, 63 godine i deset meseci života;
• u 2026. godini, 64 godine života;
• u 2027. godini, 64 godine i dva meseca života;
• u 2028. godini, 64 godine i četiri meseca života;
• u 2029. godini, 64 godine i šest meseci života;
• u 2030. godini, 64 godine i osam meseci života;
• u 2031. godini, 64 godine i deset meseci života.

Kao što se vidi, kod žena se uslovi za odlazak u starosnu penziju postepeno pooštravaju svake godine u cilju izjednačavanja sa uslovima koji važe za muškarce u pogledu opšte starosne granice.

Uslovi za odlazak u prevremenu starosnu penziju

Uvođenje prevremene starosne penzije jeste mera koja je doneta u cilju smanjenja pritiska na penzionisanje pre navršenja opšte starosne granice i posledično, produženja radnog veka.

Uslovi pod kojima osiguranik stiče pravo na prevremenu starosnu penziju jesu:

• navršenih najmanje 40 godina staža osiguranja i
• najmanje 60 godina života.

Minimalni uslov za sticanje prava na prevremenu starosnu penziju u pogledu starosne granice je 60 godina života, a u pogledu staža osiguranja – navršenih 40 godina staža osiguranja.

Od ovih uslova postoje izuzeci pod kojima osiguranik može steći pravo na prevremenu starosnu penziju, pa tako u 2023. godini će to biti kad navrši:

• 40 godina staža osiguranja i najmanje 60 godina života (muškarac),
• 40 godina staža osiguranja i najmanje 59 godina i 6 meseci života (žena).

Visina prevremene starosne penzije određuje se na isti način kao i visina starosne penzije, s tim što se iznos tako određene penzije trajno umanjuje za 0,34% za svaki mesec pre navršenih 65 godina.

Izuzetno, osiguraniku ženi se prevremena starosna penzija određuje na način kako se određuje starosna penzija, s tim što se iznos te penzije trajno umanjuje za 0,34% za svaki mesec ranijeg odlaska u penziju pre navršenih:

• u 2023. godini, 63 godine i šest meseci života;
• u 2024. godini, 63 godine i osam meseci života;
• u 2025. godini, 63 godine i deset meseci života;
• u 2026. godini, 64 godine života;
• u 2027. godini, 64 godine i dva meseca života;
• u 2028. godini, 64 godine i četiri meseca života;
• u 2029. godini, 64 godine i šest meseci života;
• u 2030. godini, 64 godine i osam meseci života;
• u 2031. godini, 64 godine i deset meseci života.

Iznos prevremene starosne penzije umanjuje se najviše do 20,4%.

Šta možete da uradite kada vam nedostaje staž osiguranja?

Ukoliko se dogodi da osiguraniku nedostaje staž osiguranja koji je uslov za sticanje prava na penziju, on može navedeni staž da uplati sam, pod sledećim uslovima:

• da se u tom periodu nalazio u osiguranju i
• da obaveznik uplate te doprinose nije uplatio.

Ukoliko se lice nije nalazilo u osiguranju, ne postoji pravni osnov za uplatu doprinosa u cilju utvrđivanja nedostajućeg staža. U tom slučaju, ostaje mu mogućnost uključivanja u osiguranje po članu 15. Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju.

Ostvarivanje prava na starosnu penziju i prevremenu starosnu penziju

Pravo na starosnu penziju i prevremenu starosnu penziju ostvaruje se posle prestanka osiguranja od dana podnetog zahteva osiguranika, a najranije šest meseci pre tog dana.

Dakle, postupak za ostvarivanje prava na starosnu penziju i prevremenu starosnu penziju pokreće se na zahtev osiguranika.

Pod prestankom osiguranja smatra se i raniji prestanak osiguranja, ako se lice u trenutku podnošenja zahteva za ostvarivanje prava na starosnu ili prevremenu starosnu penziju nalazi u osiguranju, pod uslovom da je taj zahtev podnet pre isteka roka od šest meseci od dana ponovnog stupanja u osiguranje.

Prestankom osiguranja za osiguranika koji istovremeno ispunjava uslove za osiguranje po više osnova smatra se prestanak osiguranja po osnovu koga je prioritetno osiguran.

Informacije sadržane u ovom tekstu predstavljaju stavove autora, nisu pravni saveti, služe za opšte informisanje, ne treba ih koristiti kao zamenu za konsultacije sa stručnim licima. Pre donošenja bilo kakve odluke i preuzimanja bilo kakve radnje konsultujte se sa licima koja su ovlašćena za davanje pravnih saveta u skladu sa zakonom. Firma JN&AN NIKOLIĆ CONSULTING DOO ne snosi bilo kakvu odgovornost ukoliko preduzmete radnje na osnovu informacija iznetih u ovom tekstu.

Irena Drča Autor

Diplomirani pravnik sa višegodišnjim iskustvom u oblasti radnih odnosa, penzijskog i invalidskog osiguranja i oblasti obrazovanja i vaspitanja.