Oporezivanje prihoda sportista i sportskih stručnjaka u Srbiji

Zakon o sportu Republike Srbije (dalje: „Zakon“) definiše sport kao delatnost od posebnog značaja za Republiku Srbiju. Takođe, sport je prema Zakonu deo fizičke kulture koji obuhvata svaki oblik organizovanog i neorganizovanog obavljanja sportskih aktivnosti i sportskih delatnosti od strane fizičkih i pravnih lica u sistemu sporta, u cilju zadovoljenja potreba čoveka za stvaralaštvom, afirmacijom, fizičkim vežbanjem i takmičenjem sa drugima.

Postoji više tipova sportista definisanih Zakonom, a za svrhu teme „oporezivanje prihoda sportista“ fokusiraćemo se na sportiste amatere i profesionalce.

Amater je sportista kome zarada nije cilj bavljenja sportskim aktivnostima i tim aktivnostima se ne bavi u vidu zanimanja. Profesionalni je s druge strane sportista koji se bavi sportskom aktivnošću kao jedinim ili osnovnim zanimanjem, ali i bilo koji drugi sportista koji ima status profesionalnog u skladu sa sportskim pravilima nadležnog međunarodnog sportskog saveza.

Modaliteti radnog angažovanja i poreski tretman dohotka

Poreski tretman prihoda sportista i sportskih stručnjaka zavisi od prirode njihovog angažmana, odnosno da li su kod isplatioca u radnom odnosu ili je u pitanju rad van radnog odnosa.

Sportski klub nema zakonsku obavezu da sa sportistom zaključi ugovor o radu. Klub to može da učini ukoliko postoji saglasnost volja kluba i sportiste, ali može i na drugi način da radno angažuje sportistu.

Sportisti prema tome u skladu sa odredbama Zakona mogu da budu angažovani u sportskom udruženju ili sportskom klubu van radnog odnosa. Novčana naknada za angažovanje se u ovom slučaju isplaćuje na osnovu ugovora o bavljenju sportom ili eventualno ugovora o stipendiranju maloletnog sportiste za sportsko usavršavanje. Dakle, sportista amater može da zaključi ugovor o bavljenju sportom sa sportskim udruženjem za koje će da nastupa na takmičenjima, u kom slučaju takav angažman ima status rada van radnog odnosa.

Takođe, kada sportista već zaključi ugovor o bavljenju sportom, tada ne može paralelno da zaključi i ugovor o radu sa sportskom organizacijom i obrnuto.

Ako se sportista i klub odluče da zaključe ugovor o radu, profesionalni sportista zaključenjem istog zasniva radni odnos sa klubom na određeno vreme, a najduže do pet godina. Po isteku tog perioda, profesionalni sportista može ponovo da zaključi ugovor sa istom ili drugom sportskom organizacijom.

Profesionalni sportista ima sva prava, obaveze i odgovornosti iz radnog odnosa u skladu sa zakonom kojim se uređuje rad u Srbiji. Prema tome se i zarada profesionalnog sportiste oporezuje po istom principu kao i zarade bilo kojih drugih lica u radnom odnosu. Međutim, razlika je što se u ugovoru o radu profesionalnog sportiste, mogu naći detaljnije odredbe koje se tiču drugih primanja koja nemaju karakter zarade, bonusa/premija, radnog vremena, odmora i odsustva, kao i druga prava i obaveze prema sportskoj organizaciji, što je sve uzrok prilagođavanja strogom režimu fizičkih priprema i takmičenja.

S druge strane primanja sportista amatera koji nisu zaposleni kod isplatioca nemaju karakter zarade i oporezuju se u skladu sa posebnim pravilima Zakona o porezu na dohodak građana (dalje: „ZPDG“). Takvim primanjima se smatraju:

• naknade na ime zaključenja ugovora (transfer i dr.);
• naknade za korišćenje lika sportiste;
• novčane pomoći vrhunskim sportistima sa posebnim zaslugama;
• stipendije vrhunskim sportistima za sportsko usavršavanje;
• novčane i druge nagrade;
• nacionalna priznanja i nagrade za poseban doprinos razvoju i afirmaciji sporta;
• naknade i nagrade za rad sportskih stručnjaka, odnosno stručnjaka u sportu (treneri, sudije, delegati i dr.);
• druge vrsta primanja pored primanja iz prethodnih tačaka.

Isplatilac prihoda je u ovom slučaju dužan da obračuna, obustavi i po odbitku plati porez na dohodak sportiste po stopi od 20%. Poresku osnovicu čini bruto prihod umanjen za normirane troškove koji se priznaju u visini od 50%. Osim poreza na dohodak postoji i obaveza plaćanja doprinosa za obavezno socijalno osiguranje. Treba imati u vidu da za sportistu koji je zdravstveno osiguran po nekom drugom osnovu, ne postoji obaveza plaćanja doprinosa za zdravstveno osiguranje.

Kada su u pitanju sportski stručnjaci, poreski režim njihovih prihoda je isti kao i poreski režim prihoda sportista, budući da i stručnjaci takođe mogu sa organizacijom u oblasti sporta da zasnuju radni odnos ili da budu angažovani na drugi način. S tim u vezi, sportski stručnjak može da zasnuje radni odnos zaključenjem ugovora o radu, ili da bude angažovan van radnog odnosa po osnovu ugovora o stručnom angažovanju.

Poreski tretman naknade koja se isplaćuje inostranom sportisti – učesniku takmičenja u Srbiji

Poreski tretman u ovom slučaju zavisi kako od tipa naknade, tako i od načina isplate, odnosno da li se naknada isplaćuje direktno sportisti ili preko posrednika.

U praksi je čest slučaj da se isplata novčane nagrade za postignut rezultat na takmičenju, kao i posebne novčane naknade za učešće (pojavljivanje) sportiste na takmičenju obavljaju preko posrednika – određenog nerezidentnog pravnog lica. Taj nerezidentni entitet može biti agencija koja zastupa sportistu ili međunarodna sportska organizacija, koja prikuplja novčana sredstva i potom vrši isplatu nagradnog fonda sportistima po osnovu postignutih rezultata.

S tim u vezi, kada na primer sportsko udruženje iz Srbije – organizator međunarodnog takmičenja, vrši isplatu naknade nerezidentnom pravnom licu – inostranoj sportskoj agenciji koja zastupa sportistu, po osnovu izdate fakture za učešće (pojavljivanje) sportiste na takmičenju, takva naknada je predmet oporezivanja u Srbiji porezom po odbitku. Ukoliko takva naknada u celosti pripada agenciji, ista će se oporezivati samo skladu sa odredbama Zakona o porezu na dobit pravnih lica (dalje: „ZPDPL“). Stoga jesportsko udruženje iz Srbije dužno da, u roku od tri (3) dana od dana izvršenog plaćanja po fakturi podnese poresku prijavu, obračuna, obustavi i plati porez na dobit po odbitku po stopi od 20%. Međutim, ukoliko je deo fakturisanog iznosa posebno iskazan kao prihod sportiste, na koji se plaća porez na dohodak građana, u tom slučaju se samo na preostali deo fakturisanog iznosa koji pripada isključivo agenciji, obračunava i plaća porez na dobit po odbitku u skladu sa ZPDPL. Na deo fakturisane naknade koji isključivo pripada sportisti, sportsko udruženje iz Srbije će biti dužno da obračuna, obustavi i plati porez na dohodak građana po odbitku u skladu sa pravilima ZPDG.

Ista obaveza i princip obračunavanja i plaćanja poreza po odbitku postoji i u slučaju kada rezidentno pravno lice prenese novčana sredstva, na ime nagradnog fonda, međunarodnoj sportskoj organizaciji koja potom vrši isplatu novčanih nagrada sportistima (učesnicima na takmičenju) po osnovu postignutih rezultata. 

S druge strane, ukoliko sportsko udruženje iz Srbije vrši plaćanje novčane naknade za učešće (pojavljivanje) i/ili postignut rezultat na takmičenju direktno inostranom sportisti, poreski tretman ovakvih isplata se razlikuje od slučaja do slučaja, a zavisi od primene odredbi eventualno postojećeg međunarodnog ugovora o izbegavanju dvostrukog oporezivanja (dalje: „UIDO“), kao i odredbi ZPDG.

Sa stanovišta UIDO, odredbe koje se odnose na sportiste najčešće predviđaju da se dohodak koji ostvari rezident države ugovornice kao izvođač od ličnog obavljanja delatnosti sportiste u drugoj državi ugovornici (u Srbiji) može oporezivati u toj drugoj državi (u Srbiji).

Izuzetak postoji pod uslovom da su delatnosti sportiste obavljene u Srbiji u okviru programa kulturne ili sportske razmene koje su odobrili ovlašćeni organi u obe države ugovornice, u kom slučaju se dohodak koji ostvari inostrani sportista u Srbiji oporezuje samo u državi njegovog rezidentstva.

Takođe, treba imati u vidu da UIDO uglavnom ne sadrži preciznu definiciju pojma „sportista“. Međutim, Komentar OECD Modela otklanja nedoumice i upućuje da se on ne odnosi samo učesnike u tradicionalnim sportskim događajima (trkači, skakači, plivači) već i na igrače golfa, džokeje, fudbalere, igrače kriketa, tenisere ili vozače trkačkih automobila.

Dakle, kada je u pitanju poreski tretman naknade, koju primi isključivo agencija za organizovanje nastupa (pojavljivanje) sportiste na takmičenju, taj dohodak je van polja primene UIDO. Međutim, svaka naknada koju agencija primi u ime sportiste, spada u polje primene UIDO, čije odredbe potom upućuju na primenu poreskog zakonodavstva određene države ugovornice.

S tim u vezi, prema ZPDG je različit poreski tretman honorara za učešće (pojavljivanje) na takmičenju i novčane nagrade za postignut rezultat. Iako se primenjuje ista poreska stopa od 20%, u prvom slučaju se priznaju normirani troškovi u visini od 20%, dok se u drugom slučaju priznaju normirani troškovi u visini od 50%.

Zaključak

Oporezivanje prihoda sportista i sportskih stručnjaka zavisi od modaliteta njihovog angažovanja i ujedno tipa naknade, kao i načina isplate iste. Stoga je pre bilo kakve primene zakonskih pravila i eventualno pravila UIDO, za svrhu ispravnog određivanja poreskog tretmana određene transakcije neophodna detaljna analiza odnosa i interesa ugovornih strana, organizatora i učesnika određenog sportskog događaja/takmičenja.

Informacije sadržane u ovom tekstu predstavljaju stavove autora, nisu pravni saveti, služe za opšte informisanje, ne treba ih koristiti kao zamenu za konsultacije sa stručnim licima. Pre donošenja bilo kakve odluke i preuzimanja bilo kakve radnje konsultujte se sa licima koja su ovlašćena za davanje pravnih saveta u skladu sa zakonom. Firma JN&AN NIKOLIĆ CONSULTING DOO ne snosi bilo kakvu odgovornost ukoliko preduzmete radnje na osnovu informacija iznetih u ovom tekstu.

Goran Ćiraković

Goran Ćiraković je advokat i osnivač advokatske kancelarije GCLegalTax koja je specijalizovana za pružanje usluga iz oblasti poreskog prava. Tokom dugogodišnje karijere je pružao pravnu i poresku podršku velikom broju domaćih i stranih privrednih društava u vezi sa njihovim tekućim poslovanjem, investicijama i projektima u Republici Srbiji. Član je Advokatske komore Beograda i Srpskog fiskalnog društva – nacionalnog ogranka Međunarodne Fiskalne Asocijacije (IFA).